افتادگی شانه یا گوژ پشتی چیست؟ قوز پشتی چگونه درمان می شود؟

اگر قوز یک بیمار در حالت دمر (یعنی خوابیده به شکم) اصلاح شود، یعنی به «قوز وضعیتی» مبتلاست. این نوع قوز در خانم‌ها شایع‌تر است. اما قوز ساختاری، در آقایان شایع‌تر است و فرد وقتی دمر می‌خوابد، قادر به اصلاح وضعیتش نیست. به هر حال چه مبتلا به نوع ساختاری باشید و چه وضعیتی، باید به پزشک مراجعه کنید. اساس درمان این 2 نوع قوز، اصلاح شیوه زندگی و ورزش است. به‌ندرت قوز می‌تواند ناشی از مشکلات مادرزادی باشد که هرچه زودتر تشخیص داده و درمان شود، از پیشرفت آن در بزرگسالی و جراحی‌های پیچیده جلوگیری می‌شود.

با توجه به نوع قوز، قوزبند متفاوتی لازم است. در برخی از انواع قوز مثل بیماری شوئرمن و با توجه به سن فرد، استفاده از بریس تولیدی ضروری است و انواعی که در داروخانه‌ها فروخته می‌شود، کارایی ندارد. قوزبندهای آماده فقط برای یادآوری مفیدند؛ یعنی فرد می‌تواند برای مدت‌زمان کوتاه یعنی حداکثر یک یا دو هفته از این قوزبندها استفاده کند تا وقتی بدنش حالتی نادرست می‌گیرد، به او یادآوری شود که باید صاف بنشیند. به عبارتی، این نوع قوزبندها برای اصلاح وضعیت مناسب هستند و استفاده طولانی‌مدت از آنها عضلات را ضعیف می‌کند. فردی که دچار قوز یا افتادگی شانه شده، حتما باید به متخصص مراجعه کند تا درمان‌های لازم تجویز شود و اگر به قوزبند نیاز داشت، پزشک نوع کارآمد و موثر آن را پیشنهاد دهد.

زنان پس از زایمان در معرض افتادگی شانه‌اند

نگاه فوق‌تخصص ستون فقرات دکتر حسن قندهاری عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران

قوز پشت و افتادگی شانه، از نوجوانی شروع می‌شود و زمینه خانوادگی دارد. البته شیوه زندگی و عادت‌های نادرست هم می‌تواند باعث ایجاد قوز در افرادی شود که زمینه خانوادگی آن را ندارند یا عامل تشدید این حالت در افرادی شود که زمینه خانوادگی آن را دارند. متاسفانه عادت‌هایی که باعث بروز قوز به‌خصوص در جوانان و نوجوانان می‌شود، زیاد است. خانم‌ها بعد از زایمان دچار شلی شکم می‌شوند و اگر ورزش نکنند و شیوه صحیح نشستن هنگام شیر دادن را رعایت نکنند و سابقه زمینه‌ای قوز پشت هم داشته باشند‌، دچار تشدید این حالت و درد در ناحیه گردن، شانه و بین دو کتف می‌شوند.

در این افراد اصلاح شیوه کار کردن، شیر دادن و انجام ورزش می‌تواند قوز را برطرف کند. بد نشستن را ممکن است در کودکان و دانش‌آموزان هم ببینید. در این شرایط باید به آنها در مورد درست نشستن هنگام انجام تکالیف و درس‌خواندن، ‌آموزش داد. گاهی افراد در سنین پایین به دلیل عادت‌های نادرست دچار قوز می‌شوند و در سنین بعد از 30-25 سالگی به دلیل نازیبایی برای درمان مراجعه می‌کنند. در این افراد نیز اصلاح وضعیت در کنار سایر درمان‌ها کمک‌کننده است. برای پیشگیری بهتر است از ماندن در هر وضعیتی که قوز را تشدید می‌کند، خودداری کرد و ورزش‌هایی انجام داد که باعث صافی پشت و کشیدگی شانه‌ها به عقب می‌شود. این تمرین‌ها در اصلاح قوز خفیف تاثیر دارد اما اگر بدن به این تمرین جواب ندهد و درجه انحراف از 50 بالاتر باشد، به بریس نیاز است. اگر درجه انحراف از 70 گذشت، نیز جراحی ضروری خواهد بود.

در افراد میانسال مبتلا به قوز، استفاده از بریس موثر نیست. این افراد باید ورزش‌های دائمی کشش عضلات جلوی سینه‌ای و تقویت عضلات پشت را انجام دهند تا جلوی تشدید قوز و درد گرفته شود اما از قوز موجود چیزی کاسته نمی‌شود. اگر با این تدابیر در این سن قوز پیشرفت کند، به جراحی نیاز است که مانع بروز قوز شدید و خمیده شدن کامل پشت می‌شود.

ورزش، بریس و جراحی؛ درمان‌های سه‌گانه

نگاه ارتوپد و فوق تخصص جراحی ستون فقرات دکتر حمید بهتاش عضو هیات علمی‌ دانشگاه علوم پزشکی ایران

روش‌های درمانی موجود برای اصلاح قوز پشت؛ ورزش، استفاده از بریس و جراحی است. ورزش‌ها را باید فیزیوتراپ باتجربه در این حوزه آموزش دهد. این ورزش‌ها شامل 3 نوع تمرین است؛ تمرین‌هایی که وضعیت عضلات لگن را اصلاح می‌کند، تمرین‌های کششی شانه و عضلات سینه‌ای بزرگ که باعث کاهش جبرانی قوز پشت می‌شود و تتمه ورزش‌ها؛ شامل کشیدن شانه‌ها به پشت و صاف کردن قوز. این ورزش‌ها باید مستمر 5/1 تا 3 سال، 3 روز در هفته، به مدت 40 دقیقه انجام شود.

قوزبند انواع مختلفی دارد. ساده‌ترین نوع آن به شکل باند 8 است که پشت شخص بسته می‌شود اما تجویز آن باید زیر نظر پزشک باشد زیرا اگر درست و همراه با تمهیدات لازم استفاده نشود، می‌تواند اثر عکس داشته باشد. بهترین قوزبند، از الگوی استاندارد بریس میلواکی تبعیت می‌کند. قوزبند را حداقل یک سال تا یک سال و نیم باید 23 ساعت در روز و تا 3 سال هرازگاهی استفاده کرد.

در ضمن استفاده از بریس به تنهایی بی‌فایده است و باید همراه با آن تمرین‌های ورزشی انجام داد. قوزبند به صورت آماده و ساختنی به‌وسیله ارتوپدهای فنی موجود است. انواعی که سفارش داده و ساخته می‌شود، به مراتب بهتر است زیرا براساس اندازه‌های شخص تهیه شده است. این نوع بریس‌ها هر چند وقت یکبار باید به‌وسیله ارتوپد بازبینی شود. مهم‌ترین کار قبل از آغاز درمان، تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی کارآمد است. سن طلایی درمان قوز پشت دوران بلوغ و رشد است. برای فردی که اصلاح قوزش به جز با جراحی ممکن نیست، نباید ورزش یا بریس تجویز شود زیرا در این شرایط دوران طلایی درمان هدر می‌رود و امکان اصلاح کم خواهد شد. به کسی هم که مشکلش با ورزش قابل رفع است، نباید جراحی را تحمیل کرد.